Een plant met een speen (van Georg Ketting)

Een plant met een speen

In het park Huize Kinderdijk en het Lammetjeswiel en ook in het dorp is deze voorjaarsbloeier met zijn gele stervormige en glanzende groene blaadjes te zien. Het lijkt wel of de blaadjes in de was zijn gezet. Eigenlijk is dat ook zo. Als het regent rollen de druppels precies naar de worteltjes wat ook de bedoeling is.

Het gele bloempje heeft acht blaadjes. Wordt nu niet boos en ga geen mailtjes sturen als je er één vindt met zeven, negen of twaalf blaadjes, want dat kan gebeuren.

Als je er één vindt met twaalf blaadjes dan mag je van mij als niemand het ziet er eentje aftrekken. Maar wel voorzichtig hoor! Als je goed kijkt dan zie je onderaan een klein schubje en daaraan zit de honing. Is dat alles, wat er te vertellen valt. Nee, hoor! In de grond vind je nog iets merkwaardigs.

Steek een polletje uit en spoel de worteltjes met water schoon. Tussen het plantje en de worteltjes zie je wat we vroeger en ook nog tegenwoordig in de mond hebben gehad. Juist, ja een speentje (met een beetje fantasie). Nu weet je gelijk waar de naam ‘Speenkruid’ vandaan komt.

Toch wil ik met u ‘deze speentjes’ nog wat verder bekijken. Er zitten harde en zachte tussen. De zachte zijn gerimpeld. Als we een hard knolletje doorsnijden is dat wit. Eigenlijk is dat knolletje reserve voedsel waaruit een nieuw plantje groeit totdat het met behulp van de worteltje en de groene blaadjes voor zijn eigen voedsel kan zorgen. Zodra alle voedsel uit de harde knolletjes zijn verdwenen worden die zacht en rimpelig.

Het plantje zorgt ook weer voor nieuwe knolletjes die hard en vol voedsel zijn voor een nieuw plantje in het Park Lammetjes Wiel en ook op andere plekken in het dorp.

Wist u, dat Speenkruid in de Alblasserwaard als volksnaam ‘Mollenklootjes’ heeft.

Ook culinair is het Speenkruid te gebruiken. De blaadjes zitten vol met vitamine C en wordt daarom in Duitsland "Scharbockskraut" wordt genoemd, verwijzend naar het gebruik tegen scheurbuik (vitamine C gebrek) 

Voor de bloei zijn de blaadjes te eten en goed in salades te verwerken. Ze smaken goed en zijn gezond. Zodra er knopjes gaan vormen, moet u stoppen. Vanaf dat moment wordt in het blad steeds meer giftige stoffen aangemaakt, het blad wordt dan leerachtig en gaat bitter smaken.

Bij het drogen van de bladeren ontstaat er een gif wat vroeger door de bevolking van de Europese Alpen op pijlen werd gesmeerd.

In de volksgeneeskunde werd het Speenkruid tegen aambeien gebruikt omdat de wortels enigszins op aambeien lijkt. Volgens de signatuurleer kenmerkt dat de werking van de plant tegen deze ziekte.

 Georg Ketting